Informatie is alleen betrouwbaar als deze juist én volledig is

Wat is 'fake news'? Als we de traditionele media mogen geloven dan is 'fake news' desinformatie die uitsluitend op sociale mediakanalen wordt verspreid. Kortgezegd, informatie die niet 'waar' is. Maar is informatie méér 'waar' als u maar de helft van het verhaal vertelt? In andere woorden: u vertelt wel 'de waarheid' maar u laat belangrijke feiten die uw 'waarheid' in een ander daglicht plaatsen achterwege. Is dat niet evenzo misleidend?

Iets herkennen als waar of onwaar is niet heel moeilijk. Maar hoe herkent u als iets niet volledig is?

Onjuiste informatie of 'fake news' is niet de belangrijkste bedreiging voor onze hedendaags bestaan. Dat is onvolledige informatie. Onvolledige informatie ondergraaft de geloofwaardigheid omdat u op het verkeerde been wordt gezet. Het is ook veel moeilijker te achterhalen of informatie onvolledig is, want tenzij u zelf diepgravend onderzoek gaat verrichten, komt u er niet achter of u het volledige verhaal hebt gehoord of maar de helft. 

U kunt pas een goed besluit nemen als u het volledige verhaal kent

Hoe fnuikend onvolledige informatie kan zijn, is het meest zichtbaar in de politiek. Uit alle parlementaire enquêtes komt onvolledige informatie als belangrijkste oorzaak bovendrijven als weer eens moet worden uitgezocht waarom het deze keer fout is gegaan. Ambtenaren die belangrijke informatie voor hun ministers achterhouden, ministers die de tweede kamer onvolledig informeren, ministers die belangrijke bezwaren van hun ambtenaren in een la hebben gestopt, ambtenaren die een belangrijk rapport over het hoofd hebben gezien. Bijna altijd blijkt achteraf dat een volledige informatievoorziening tot andere besluiten zou hebben geleid. Maar de urgentie om snel te reageren won elke keer van de noodzaak om goed onderzoek te doen. 

Volledige informatie voorkomt dat feiten veranderen in meningen

In de media, de sociale én de traditionele, is het niet veel beter gesteld. Een groot deel van de nieuwsvorming wordt tegenwoordig verzorgd door columnisten en opiniemakers. Diepgravende analyses zijn teruggebracht tot one-liners, feiten vervangen door emotie, feitelijk onderzoek door beschouwingen. De urgentie om snel te reageren heeft ook bij de media gewonnen van de noodzaak om goed onderzoek te doen.

Nuance is het eerste slachtoffer van onvolledige informatie, het tweede slachtoffer zijn wijzelf

Vingerwijzen is makkelijk, maar zijn wij zelf wel zoveel beter? Hoe vaak oordelen wij niet ergens over terwijl we hooguit de helft van het verhaal kennen? Waarom doen wij ons verhaal liever in de (sociale) media dan dat wij elkaar aanspreken en bereid zijn naar de ander te luisteren? Sinds wanneer zijn wij het normaal gaan vinden dat iemand wordt gecancelled, ontslagen of geboycot zonder dat daar een rechter aan te pas is gekomen? En op grond van welke informatie doen wij dat eigenlijk?

Waarheid vind u alleen in dialoog met de ander

Een betere wereld begint bij onszelf. Als wij de polarisatie onderling willen oplossen, zullen we bereid moeten zijn om naar elkaar te luisteren, ook als we ogenschijnlijk lijnrecht tegenover elkaar staan. En zó is het NU wil bijdragen aan een betere wereld door onderwerpen die ons allemaal aangaan in duidelijke taal zo volledig mogelijk uit te leggen, zodat we onze meningen beter gaan afwegen en wellicht zelfs tot oplossingen komen waarin we ons allemaal gehoord en gezien voelen.